Η Αιδηψός, για όσους τη γνωρίζουν είναι ένας τόπος βαθιάς μνήμης. Εκεί όπου η γη βγάζει ατμούς και το νερό βγαίνει καυτό απ’ τα βάθη, νιώθεις κάτι το εντελώς διαφορετικό. Τα ιαματικά νερά κυλούν ασταμάτητα εδώ και χιλιάδες χρόνια. Αν υπάρχει ένα σημείο που συμβολίζει τη συνέχεια αυτής της παράδοσης, αυτό είναι ο Θέρμαι Σύλλα, όχι απλώς ένα ξενοδοχείο ή ένα spa, αλλά ένα κομμάτι της ίδιας της ταυτότητας της Αιδηψού.
Από τους θεούς ως τους Ρωμαίους: το ξεκίνημα μιας παράδοσης
Από μικρό παιδί άκουγα τους παλιούς να λένε ότι τα νερά της Αιδηψού τα άνοιξε ο Ήφαιστος με το σφυρί του, για να μπορέσει ο Ηρακλής να ξαποστάσει απ’ τους άθλους του. Όλοι γελούσαν με την ιστορία, μα μέσα τους την πίστευαν. Και πώς να μην την πιστέψεις, όταν βλέπεις τη γη να βράζει και να αναβλύζει νερό τόσο δυνατό, που μοιάζει στ’ αλήθεια θεόσταλτο;
Οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν την αξία αυτών των πηγών. Ο Αριστοτέλης αναφέρει πως τα θερμά νερά της περιοχής είχαν “θεραπευτική φύσιν”, ενώ ο Στράβων τα περιγράφει ως “ὑπέρθερμα και θαυματουργά”. Κι αν κάτι μαρτυρά τη φήμη της Αιδηψού εκείνη την εποχή, είναι το πλήθος των αρχαίων λουτρών που έχουν βρεθεί διάσπαρτα στην περιοχή – μαρμάρινα υπολείμματα, αγωγοί, και πέτρινες δεξαμενές που οι ντόπιοι ακόμα ονομάζουν “τα ρωμαϊκά”.
Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, η Αιδηψός γνώρισε μια δεύτερη άνθιση. Ο στρατηγός Σύλλας, ο Ρωμαίος που άφησε το όνομά του στο σημερινό Θέρμαι Σύλλα, φέρεται να θεράπευσε εδώ τη χρόνια αρθρίτιδά του. Έμεινε καιρό, έχτισε λουτρά, και λένε ότι ευχαρίστησε τους θεούς στήνοντας ιερό κοντά στις πηγές. Οι Ρωμαίοι λάτρευαν τη θερμαλιστική κουλτούρα, και η Αιδηψός έγινε σημείο αναφοράς για τη ρωμαϊκή αριστοκρατία.
Η θέρμη των πηγών, που αγγίζει τους 75 βαθμούς, έγινε τότε συνώνυμο της ζωής και της υγείας.
Από την παρακμή στην αναγέννηση – το τέλος του 19ου αιώνα
Για αιώνες μετά, οι πηγές δεν έκλισαν ποτέ. Οι κάτοικοι του τόπου, αγρότες και ψαράδες ως επί το πλείστον, τις χρησιμοποιούσαν πρακτικά για τα ρευματικά, για πληγές, για τα πόδια μετά το ψάρεμα.
Όμως η μεγάλη αναγέννηση ήρθε στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η Ελλάδα άρχισε να ανακαλύπτει ξανά τις “θερμές πηγές” της. Τότε, το 1896, οικοδομήθηκε το περίφημο ξενοδοχείο Θέρμαι Σύλλα. Ένα κτίσμα μεγαλοπρεπές για τα δεδομένα της εποχής, νεοκλασικό, με μαρμάρινη πρόσοψη και μεγάλες καμάρες. Ήταν το έργο ανθρώπων που πίστευαν ότι ο τόπος μπορούσε να ξαναβρεί τη φήμη του.
Το ξενοδοχείο χτίστηκε πάνω απ’ τις ίδιες ρωμαϊκές πηγές, εκεί όπου ακόμη και σήμερα αναβλύζει το νερό αδιάκοπα. Οι πρώτοι επισκέπτες έφταναν από την Αθήνα με καΐκια ή με καρότσια, για να κάνουν “λουτροθεραπεία”, μια λέξη που τότε ακουγόταν σχεδόν επιστημονική.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, η Αιδηψός έγινε “η λουτρόπολη της Ελλάδας”. Από εδώ πέρασαν βασιλιάδες, πολιτικοί, ποιητές, ακόμα και διεθνείς προσωπικότητες. Στα παλιά καφέ της παραλίας έλεγαν ότι κάποτε έκαναν λουτρό ο Αϊνστάιν και η Γκρέτα Γκάρμπο, αν και κανείς δεν μπορεί να το επιβεβαιώσει. Η αλήθεια είναι ότι η φήμη του Θέρμαι Σύλλα είχε εξαπλωθεί παντού.
Το νερό που μιλάει και η φυσική δύναμη των πηγών
Δεν χρειάζεται να είσαι επιστήμονας για να καταλάβεις τη δύναμη του νερού της Αιδηψού. Αρκεί να το αγγίξεις. Έχει μια αίσθηση μεταλλική, σχεδόν ηλεκτρική. Αναβλύζει από βάθη που ξεπερνούν τα 3.000 μέτρα, κουβαλώντας μαζί του στοιχεία όπως μαγνήσιο, κάλιο, νάτριο, ασβέστιο και σπάνια ιχνοστοιχεία. Η θερμοκρασία του φτάνει τους 75 °C, και όταν το αναμείξεις με θαλασσινό νερό στις πισίνες, αποκτά μια θερμότητα που χαλαρώνει το σώμα και διαλύει την ένταση.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι γιατροί το προτείνουν για ρευματικά, αρθριτικά, κυκλοφορικά προβλήματα, ακόμη και για δερματικές παθήσεις. Μα, πέρα από τη βιοχημεία, υπάρχει και κάτι πιο ανεξήγητο: αυτό το νερό σε κάνει να ησυχάζεις. Είναι σαν να αφήνεις πίσω ό,τι σε βαραίνει.
Οι ντόπιοι λένε ότι “το νερό της Αιδηψού δεν σε γιατρεύει μόνο, σε γλυκαίνει”. Ίσως γιατί, όσο βγαίνει μέσα απ’ τη φωτιά της γης, κουβαλά κάτι από τη δύναμή της.
Ο Θέρμαι Σύλλα σήμερα, μια παράδοση και πολυτέλεια μαζί
Όταν το συγκρότημα του Θέρμαι Σύλλα ανακαινίστηκε πλήρως τη δεκαετία του ’90, διατήρησε το παλιό του μεγαλείο, μα απέκτησε και νέα πνοή. Το νεοκλασικό κτίριο αναπαλαιώθηκε με προσοχή, και γύρω του αναπτύχθηκε ένα σύγχρονο spa που μπορεί να σταθεί δίπλα στα καλύτερα της Ευρώπης.
Περνώντας τις βαριές ξύλινες πόρτες, νιώθεις σαν να μπαίνεις σε άλλη εποχή. Οι εσωτερικές πισίνες, γεμάτες ιαματικό νερό, απλώνονται κάτω από θόλους, ενώ απ’ τα παράθυρα φαίνεται η θάλασσα του Βόρειου Ευβοϊκού να λαμπυρίζει.
Εκτός από τις υδροθεραπείες, λειτουργούν λασποθεραπείες, αρωματοθεραπεία, μασάζ, ακόμα και θεραπείες εισπνοών. Κάθε τι βασίζεται στη χρήση του φυσικού ιαματικού νερού, χωρίς τεχνητές προσμίξεις.
Αυτό που ξεχωρίζει όμως, πέρα από την υποδομή, είναι η αίσθηση φιλοξενίας. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι είναι από την περιοχή. Πολλοί από αυτούς έχουν γονείς ή παππούδες που εργάστηκαν παλιότερα στο ίδιο ξενοδοχείο. Έτσι, υπάρχει μια συνέχεια μια άγραφη παράδοση εξυπηρέτησης και σεβασμού προς τον επισκέπτη.
Η συμβολή του Θέρμαι Σύλλα στην Αιδηψό
Ο Θέρμαι Σύλλα δεν είναι απλώς ένας πολυτελής χώρος ευεξίας· είναι ο πυρήνας γύρω από τον οποίο χτίστηκε ολόκληρη η σύγχρονη Αιδηψός. Από αυτόν εξαρτώνται δεκάδες μικρές επιχειρήσεις: ταβέρνες, καταστήματα, ενοικιαζόμενα δωμάτια, οδηγοί, παραγωγοί τοπικών προϊόντων.
Η παρουσία του διαμόρφωσε την εικόνα της πόλης ως “θερμαλιστικού προορισμού”. Εδώ δεν έρχεσαι για διασκέδαση, έρχεσαι για να φροντίσεις τον εαυτό σου. Και τούτο, σε έναν κόσμο που τρέχει, είναι πολυτέλεια αληθινή.
Η τοπική κοινωνία στηρίζει και στηρίζεται από αυτό το οικοδόμημα. Πολλοί νέοι βρίσκουν εργασία, ενώ αρκετοί επιστρέφουν από την Αθήνα ή τη Χαλκίδα για να δουλέψουν κοντά στον τόπο τους. Υπάρχει μια υπερηφάνεια όταν κάποιος λέει “δουλεύω στον Σύλλα”. Είναι σαν να λες “δουλεύω στην καρδιά της Αιδηψού”.
Οι σημερινοί επισκέπτες του Θέρμαι Σύλλα δεν είναι πια μόνο όσοι ψάχνουν ίαση για κάποια πάθηση. Είναι άνθρωποι που αναζητούν ηρεμία, αποτοξίνωση από την πόλη, και μια πιο ουσιαστική επαφή με τη φύση και τον εαυτό τους.
Τα προγράμματα ευεξίας συνδυάζουν το ιαματικό νερό με διατροφή βασισμένη σε τοπικά προϊόντα, ελαιόλαδο, βότανα, φρέσκα λαχανικά απ’ τα εύφορα μέρη γύρω απ’ την Ιστιαία. Η διατροφή γίνεται μέρος της θεραπείας.
Τα βράδια, η ατμόσφαιρα αλλάζει. Το φως πέφτει απαλά πάνω στις μαρμάρινες προσόψεις, και το νερό συνεχίζει να βράζει ακούραστο. Ησυχία, μυρωδιά θαλασσινού αέρα, και ένας ρυθμός που μοιάζει να σε καλεί να μείνεις λίγο παραπάνω.
Πολλοί επιστρέφουν κάθε χρόνο. Όχι μόνο γιατί τους έκανε καλό το νερό, αλλά γιατί η Αιδηψός τούς έγινε συνήθεια· μια μικρή τελετουργία επανασύνδεσης.
Ένα ζωντανό κομμάτι της ιστορίας
Αν προσπαθήσει κανείς να δει ψύχραιμα την ιστορία του Θέρμαι Σύλλα, θα διαπιστώσει ότι πρόκειται για έναν καθρέφτη της ίδιας της ελληνικής πορείας. Από τη μυθολογία και την αρχαιότητα, στη ρωμαϊκή δόξα, στην παρακμή, και τελικά στην αναγέννηση μέσα από την πίστη στην αξία του τόπου.
Ο Σύλλας, με τη δική του ιδιόμορφη διαδρομή, έγινε σύμβολο της θεραπευτικής δύναμης του νερού. Μα, πέρα από τον στρατηγό, αυτό που μένει είναι η αίσθηση της συνέχειας: τα ίδια νερά που θεράπευσαν τον Ρωμαίο πολέμαρχο, συνεχίζουν να κυλούν κάτω απ’ τα ίδια βράχια και να δίνουν ζωή σε μια ολόκληρη κοινότητα.
Επίλογος
Όσοι έχουμε μεγαλώσει στην Αιδηψό, ξέρουμε πως ο Θέρμαι Σύλλα δεν είναι απλώς ένα κτίριο. Είναι ένα κομμάτι του τόπου μας. Είναι το σημείο όπου η γη θυμάται.
Κάθε φορά που βλέπω τον ατμό να ανεβαίνει απ’ τις πηγές, σκέφτομαι πως αυτός ο τόπος, με την απλότητά του, κουβαλά κάτι βαθύτερο απ’ την ομορφιά: κουβαλά την ίδια την αίσθηση της ζωής που ανανεώνεται.
