Η Παλαιά Φώκαια, ο παραθαλάσσιος οικισμός που βρίσκεται μέσα στον Δήμο Αναβύσσου / Σαρωνικού, αποτελεί έναν τόπο με έντονη ιστορική ταυτότητα, φυσική ομορφιά και δυναμική εξέλιξη. Με αυτό το άρθρο επιχειρούμε να χαρτογραφήσουμε το «χθες» και το «σήμερα» της περιοχής, από τις παλαιές μνήμες, την προσφυγική εγκατάσταση και την ανάπτυξη, έως τον σύγχρονο χαρακτήρα της, με αναφορά σε καίρια σημεία, εικόνες και προοπτικές.
Γεωγραφία & Τοποθεσία
Η Παλαιά Φώκαια βρίσκεται στη νοτιοανατολική Αττική, περίπου 50 χλμ. νότια της Αθήνας και περίπου **20 χλμ. βόρεια από το Σούνιο. Η τοποθεσία της έχει το προνόμιο να «συναντά» θάλασσα και ύπαιθρο: παραλιακή ζώνη, αμμουδιά ήπιας μορφής και φυσικό περιβάλλον που στην ευρύτερη ζώνη της Ανάβυσσου εκτείνεται σε πευκόφυτους λόφους και παραλιακή θάλασσα.
Αυτή η γεωγραφική θέαση της περιοχής την καθιστά ιδανική για κατοικία αλλά και εξοχική χρήση, με την ήρεμη «απόδραση» κοντά στην Αθήνα και τη δυνατότητα να απολαμβάνει κάποιος θάλασσα και φύση.
Ιστορικές Ρίζες
Η ιστορία της Παλαιάς Φώκαιας είναι πολυεπίπεδη:
- Πρώτα, η ονομασία της — «Φώκαια» — παραπέμπει στην αρχαία πόλη της Ιωνίας, τη Φώκαια, που ιδρύθηκε στη Μικρά Ασία (βόρεια της Σμύρνης).
- Μετά την Μικρασιατική καταστροφή και τις προσφυγικές μετακινήσεις, πολλοί κάτοικοι της παλιάς Φώκαιας της Μικράς Ασίας εγκαταστάθηκαν στην Αττική, δημιουργώντας τον οικισμό της Παλαιάς Φώκαιας.
- Η εποχή της εγκατάστασης ήταν δύσκολη: οι πρώτοι μήνες μετά τον Αύγουστο του 1922 βρήκαν τους Φωκιανούς πρόσφυγες να προσαρμόζονται, πολλοί είχαν προσωρινή εγκατάσταση στη Δραπετσώνα και στη συνέχεια μετακινήθηκαν προς την περιοχή που σήμερα είναι η Παλαιά Φώκαια.
Συνεπώς, η περιοχή καθίσταται τόπος «δέσμευσης» προσφυγικής μνήμης, αλλά και τόπος μόνιμης εγκατάστασης και κοινωνικής ζωής.
Η Εγκατάσταση των Προσφύγων και η εξέλιξη
Κατά την πρώτη περίοδο της εγκατάστασης:
- Οι προσφυγικές οικογένειες έπρεπε να αντιμετωπίσουν την έλλειψη υποδομών: δρόμοι, σχολεία, ύδρευση και άλλες βασικές υπηρεσίες έπρεπε να διαμορφωθούν από την αρχή.
- Ο οικισμός ξεκίνησε με βοηθητικές κατασκευές, μικρά σπίτια, και σταδιακή ενσωμάτωση στην ευρύτερη κοινωνία της Ανατολικής Αττικής.
- Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και κυρίως από τα μέσα του 20ου αιώνα, η περιοχή άρχισε να αναπτύσσεται πιο γρήγορα: η παραλία έγινε πόλος έλξης, η κατοίκηση εγκαταστάθηκε πιο σταθερά και η υποδομή βελτιώθηκε.
Η εξέλιξη αυτή έδωσε στην Παλαιά Φώκαια έναν χαρακτήρα μεταβατικό: από προσφυγικό οικισμό σε παραθαλάσσια κωμόπολη με δυνατότητα κατοίκησης και αναψυχής.
Το «Σήμερα» της περιοχής
Η σύγχρονη Παλαιά Φώκαια χαρακτηρίζεται από:
- Παραλιακή ζώνη: Η θάλασσα του Σαρωνικού, η παραλία και ο συνδυασμός θάλασσας-ύπαιθρου.
- Κατοίκηση που συνδυάζει μόνιμους κατοίκους και εξοχικές κατοικίες.
- Καλύτερη προσβασιμότητα: Ενώ παραμένει ήσυχη, η σύνδεσή της με την Αθήνα και τις γύρω περιοχές έχει βελτιωθεί.
- Προκλήσεις: Υποδομές ύδρευσης, οδική σύνδεση, προστασία του περιβάλλοντος, για παράδειγμα, σε πρόσφατα γεγονότα, η περιοχή υπέστη σημαντικές ζημιές από πυρκαγιά.
Με άλλα λόγια, η Παλαιά Φώκαια συνδυάζει φυσική ομορφιά και ήρεμη ζωή με την προοπτική κατοίκησης και αναψυχής, αλλά ταυτόχρονα χρειάζεται σωστή διαχείριση και σεβασμό στο περιβάλλον και την ιστορία της.
Ιδιαίτερα Χαρακτηριστικά – Ταυτότητα
Προσφυγική κληρονομιά: Η ταυτότητα των Φωκιανών προσφύγων παραμένει ζωντανή, η μνήμη, η συλλογικότητα, οι παλιές φωτογραφίες, οι αφηγήσεις. Αυτό προσδίδει στην Παλαιά Φώκαια μια βαθύτερη πολιτιστική διάσταση πέρα από την αισθητική της παραλίας.
Φυσικό περιβάλλον: Η συνύπαρξη θάλασσας και δασικού/πεζοδιαδρόμου στοιχείου ιδιαίτερα σε περιοχές όπως το “Θυμάρι” ή η ακτή, προσφέρει επιλογές για εκδρομές, πεζοπορία, χαλάρωση.
Σταθερότητα κατοίκησης + Εξοχικό στοιχείο: Με την ανάπτυξη και την εξέλιξη, η περιοχή έγινε ελκυστική για πιο μόνιμη κατοίκηση, αλλά διατηρεί και τον χαρακτήρα επιλογής εξοχικής ζωής.
Προκλήσεις: Η πυρκαγιά που έπληξε την περιοχή είναι υπενθύμιση πως η ανάπτυξη πρέπει να συνοδεύεται από προστασία (το δάσος, οι ζώνες, η δασική βλάστηση) και από έξυπνη υποδομή, ώστε να μην χαθεί η ποιότητα ζωής που την καθιστά ξεχωριστή.
Γιατί να επιλέξετε την Παλαιά Φώκαια
- Για να αποδράσετε από το κέντρο της Αθήνας χωρίς όμως να απομακρυνθείτε υπερβολικά.
- Για να συνδυάσετε θάλασσα, ήλιο, φύση και ήσυχη κατοίκηση.
- Γιατί έχετε να «βιώσετε» έναν τόπο με ιστορία — όχι απλώς ένα εξοχικό.
- Για επένδυση κατοικίας ή εξοχικού σε περιοχές με ταυτότητα και προοπτική.
Συμπέρασμα
Η Παλαιά Φώκαια αποτελεί ένα «μικρό κόσμημα» στην Αττική: με ιστορικές ρίζες, φυσική ομορφιά, παραλιακή ζωή και ταυτόχρονα δυνατότητα κατοίκησης και αναψυχής. Η πρόκληση για το μέλλον είναι να διατηρηθεί αυτή η ποιότητα και να μεγαλώσει με σεβασμό στον τόπο, τη μνήμη, τη φύση.
Πηγές Αναφοράς
- «Παλαιά Φώκαια Αττικής – Wikipedia». Βικιπαίδεια
- «Παλαιά Φώκαια: Οι αλλεπάλληλες διώξεις και ο ξεριζωμός». ertnews.gr
- «Παλαιά Φώκαια – Δήμος Σαρωνικού». Δήμος Σαρωνικού+1
- «Η Ιστορία της Παλαιάς Φώκαιας (Αττικής)». Elen Art
- «Παλαιά Φώκαια, λουσμένη στο φως του Αιγαίου». Κεσαριανή – Βύρωνας
- «Κρίσιμα ερωτήματα για τη φωτιά στην Παλαιά Φώκαια». Καθημερινή+1
- «Πώς ξεκίνησε η μεγάλη φωτιά στην Παλαιά Φώκαια – Οι δραματικές ώρες». Newsbeast
- «Ιστορία Παλαιάς Φώκαιας – Ενότητα Σαρωνικού». ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ
- «Σύγχρονη Ιστορία της Φώκαιας της Μικράς Ασίας». Ikee